Monografia warszawskich portów wiślanych, którą w tej chwili trzymam w ręku, jest pracą niezwykłą. Ogrom informacji, rzetelność ich podania, bardzo bogata dokumentacja i materiał ilustracyjny, obszerna bibliografia i nienaganna szata wydawnicza dają jak najlepsze świadectwo autorom i Miastu, bowiem wydawcą tej książki jest Urząd Miasta Stołecznego Warszawa.
Plan sytuacyjny Stacji Pomp wodociągu Lindleya, 1896 r.
Archiwum Dokumentacji Aktowej Miejskiego przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawa SA
(Wiślane porty Warszawy. Ryc. 68, str. 71)
Wbrew tytułowi jest to kompendium wiedzy obejmujące nie tylko porty ale i historię warszawskiej żeglugi parowej od jej XIX-wiecznych początków do dziś.
Okładka jednego z przewodników Polskiej Żeglugi Rzecznej „Vistula” Wisłą do morza (lata 30. XX w.)
polona, sygn. DŻS XVIIIA 2d
(Wiślane porty Warszawy. Ryc. 55c, str. 52)
Port Czerniakowski, Port Handlowy na Saskiej Kępie zwany Portem Praskim, Port i Kanał Żerański – nawet jeśli się zna nie tylko nazwy ale i miejsca, lektura opracowania Anny Mistewicz i Zbigniewa Tucholskiego jest fascynująca.
Statek „Bałtyk” z pasażerami na pokładzie; widok z góry, 1965 r.
Archiwum Fotograficzne Zbyszka Siemaszki (NAC, 51-241-3
(Wiślane porty Warszawy. Ryc. 63b, str. 60)
Niestety – tylko niewielu będzie dane tej fascynacji doświadczyć, bowiem Wiślane porty Warszawy zostały wydane w nakładzie bibliofilskim – 750 egzemplarzy. Moją satysfakcję z posiadania białego kruka mąci żal, że nie jest to wydawnictwo wysokonakładowe, które kupić mógłby każdy zainteresowany varsavianistyką i historią żeglugi.
Znaczki Poczty Polskiej wydane w 1979 r. z okazji 150-lecia żeglugi parowej na Wiśle
Projekt Stefan Małecki; źródło Poczta Polska
(Wiślane porty Warszawy. Ryc. 65, str. 61)
Pozostając z nadzieją, że nakład tradycyjny zostanie wkrótce wzmocniony wersjami elektronicznymi, pozwalam sobie zamieścić obszerny cytat z rozdziału ostatniego, podsumowującego badania autorów. Obraz aktualnego stanu warszawskiej żeglugi wiślanej wprowadza niestety tonację minorową: to, co było budowane przez niemal półtora wieku, dziś już całkowicie odchodzi w bezpowrotną przeszłość.
Rysunek niezrealizowanej przystani pasażerskiej
(źródło: Januszewski, Stanisław i Krzysztof J. Madziara. „Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa; Port na Saskiej Kępie/ob. Port Praski, 2004” (Biuro Studiów i Dokumentacji Zabytków Techniki; opracowanie pod kierownictwem Stanisława Januszewskiego).
(Wiślane porty Warszawy. Ryc. 111, str. 117)
Kazimierz Robak
10 czerwca 2018
PS. Serdeczne podziękowania składam w tym miejscu Karolowi i Rodzinie Choińskich – za pamięć, życzenia i książkę, czyli za Dobrą Myśl.
Mistewicz, Anna i Zbigniew Tucholski.
Wiślane porty Warszawy. Historia infrastruktury żeglugi śródlądowej stolicy.
Warszawa : Urząd Miasta Stołecznego Warszawa, 2017.
►►► PODSUMOWANIE (ŻEGLUGA I PORTY DZISIAJ)