MAJ

A w maju
Zwykłem jeździć, szanowni panowie,
Na przedniej platformie tramwaju!
Miasto na wskroś mnie przeszywa!
Co się tam dzieje w mej głowie:
Pędy, zapędy, ognie, ogniwa,
Wesoło w czubie i w piętach,
A najweselej na skrętach!
Na skrętach – koliście
Zagarniam zachwytem ramienia,
A drzewa w porywie natchnienia
Szaleją wiosenną wonią,
Z radości pęka pąkowie,
Ulice na alarm dzwonią,
Maju, maju!

Tak to jadę na przedniej platformie tramwaju,
Wielce szanowni panowie!…

Julian Tuwim – „Do krytyków” (1920)

 

Maj – piąty miesiąc roku, według używanego w Polsce kalendarza gregoriańskiego, ma 31 dni.

Nazwa miesiąca – jak uważa Aleksander Brückner (1856-1939), filolog i slawista, historyk literatury i kultury polskiej, znawca staropolszczyzny – pochodzi od czasownika „maić” – ‘stroić, zdobić zielenią i kwiatami’.

W staropolszczyźnie piąty miesiąc roku nazywany był „trawień” (tej nazwy używa język białoruski i ukraiński: травень ‘maj’, oraz chorwacki – travanj, ale tam tak  nazywa się kwiecień) – wiadomo dlaczego.

 

Łaciński Maius zawiera w sobie imię matki boga Merkurego – nimfy Mai.

 

Dwie dodatkowe etymologie nazwy Maius podaje Owidiusz w ks. V poematu Fasti (8 r. n.e.), traktującego o kalendarzu rzymskim.

Pierwsza wywodzi nazwę miesiąca od majestatu (Maiestas) – na przykład bogini, ale i cesarza, bo niech ktoś tylko spróbuje zaprzeczyć i powie, że cezar Majestatem nie jest!
Drugi owidiuszowski źródłosłów kieruje do starszych (maiores) – w tym wypadku senatorów rzymskich.
Na Owidiusza powołują się różne źródła i autorytety, ale jego wywody słowotwórcze mają tyle wspólnego z językoznawstwem, co kamień węgielny z węglem kamiennym.
Owidiusz był poetą i dworakiem – trudno powiedzieć, czym za swego życia bardziej. Boccaccio pisał, by się podobać damom, Owidiusz – by się podobać cesarzowi. Pierwszemu się udało, drugiemu – nie: w dworactwie poeta nie miał szczęścia, bo inaczej nie dostałby wyroku wygnania (do dziś nikt nie wie, za co). Ale tworzył i wysysał z palca, co mógł, byle tylko przypodobać się zwierzchności.
Maiestas – to oczywiste, bo bogini – boginią, ale podkadzenie imperatorowi zaszkodzić nie mogło, zwłaszcza że bogini daleko, a cesarz – blisko.
Maiores – a czy źle było zaskarbić sobie niewinnym pochlebstewkiem życzliwość starców? Którzy – czy ich cesarz lubił czy nie – wciąż jeszcze coś mogli i o czymś tam decydowali.
Zresztą, na zasadzie świeczki i ogarka, Owidiusz nazwę następnego miesiąca, Iunius, w następnej księdze tego samego poematu wywodzi od słowa iuniores ‘młodzi’. Tak że Owidiuszem nie ma sobie co głowy zawracać.
Z równym powodzeniem moglibyśmy wywodzić nazwę „maj” od nazwiska Żemajska (i opiewać piękność obojga), gdyby tylko celem do sforsowania była dla nas twierdza piękności tejże damy. Albo – ogarnięci górnolotnym zapałem – moglibyśmy twierdzić, że z całą pewnością przodkowie nasi miesiąc „maj” nazwali od hasła „Trzymajmy się!”, co było nawiązaniem do szczytnych tradycji, woli przetrwania i misji dziejowej dającej nam pierwszeństwo nad innymi, a maj, jako symbol wiosny i odrodzenia… i tak dalej, i dalej.

 

Tak czy siak, nazwa łacińska została przejęta przez większość języków europejskich.

 

Druga dekada maja bywa na ogół chłodna, więc klimatycznie ten miesiąc też raczej zaprzecza swej symbolice i w tym kontekście fraza a w sercu ciągle maj brzmi co najmniej dwuznacznie, jak zresztą wszystko w poezji Jeremiego Wielkiego.
Ochłodzenie majowe jest zjawiskiem klimatycznym charakterystycznym dla całej Europy Środkowej: po okresie utrzymywania się wyżu barycznego nad Europą Środkową i Wschodnią następuje zmiana cyrkulacji atmosferycznej i przy słabnącym wyżu zaczyna – wraz z niżem barycznym – napływać zimne powietrze z obszarów polarnych.
Według tradycji ludowej środek maja powinien być zimny, deszczowy, a czasem mroźny – jest to znakiem, że aż do jesieni nie powinno być przymrozków.

 

Majowe rocznice

 

1 maja to Święto Pracy, w Polsce święto państwowe.
We Francji 1 maja to, oprócz uroczystości organizowanych przez L’Humanité, święto konwalii (la fête du muguet).

 

Wiosna 1905 Stanisława Masłowskiego, o której śpiewa Kaczmarski, dzieje się w maju.

Stanisław Masłowski (1853-1926). Wiosna 1905.
(1906; olej na pł.; 121 x 170,5 cm; MN w Warszawie)

 

 

2 maja to w Polsce Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej.

 

3 maja jest w Polsce świętem państwowym, które oficjalnie nazywa się Święto Narodowe Trzeciego Maja. Ustanowiono je dla upamiętnienia uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Obojga Narodów (3 maja 1791).

Konstytucję Trzeciomajową czci się u nas prawie jak konkordat, a już na pewno jak Kościuszkę i Pułas­kiego razem wziętych. Zakładam więc, że – jak i w poprzednich przypadkach – cześć ta oddawana jest na podstawie wiedzy a nie wiary, że wszyscy tekst konstytucji (i konkordatu) czytali, przemyśleli i dopiero po tym na kolana padli. Nie ma więc co dalej o tym mówić.

 

 

4 maja – spośród wielu konotacji wybrałem cztery: trzy amerykańskie i jedną (ale za to jaką!) – krajową.

 

4 maja 1626 – Pieter Minuit, waloński przedsiębiorca, kupiec i wysokiej rangi urzędnik Holenderskich Kolonii Północnoamerykańskich przybywa na statku See Meeuw [morska mewa] do Nowej Holandii, by zostać jej dyrektorem.

Historia przypisuje mu zakup wyspy Manhattan. Minuit miał dokonać transakcji z wodzem Delawarów o imieniu Sey-Seys wręczając mu w ramach zapłaty paciorki o łącznej wartości 60 guldenów; w połowie XIX wieku równało się to sumie 23 dolarów, a dziś miałoby wartość ok. 1200 USD. Za teren mający 59 km2 to rzeczywiście niewiele, nawet jeśli zamiast przysło­wio­wych paciorków były to żelazne garnki, wełniane koce, siekiery, motyki, szydła, drumle (tak, takie do brzdąkania) i tym podobne sprzęty.

Gdy jednak nawet najdelikatniej poskrobać, lakier legendy odpada.

Po pierwsze – „Wyspa o Wielu Wzgórzach” (bo to właśnie znaczy „Manhattan” w dialekcie munsee algonkińskiego języka delaware) należała do plemienia Wappinger, z Delawarami spokrewnionego, ale odrębnego. Dla Europejczyków nie stanowiło to żadnego problemu, bo przecież nawet dziś żywa jest klasyfikacja etniczna, której najbardziej znanym zwolennikiem jest nasz Bartłomiej Słowik, z właściwym sobie wdziękiem uznający na przykład, że „Francuzy to także Niemcy, tylko ścierwa gorsze”.

Po drugie – i tu dla dzisiejszych moralistów zaczynają się prawdziwe schody – Sey-Seys żadnej wyspy nie sprzedawał i sprzedać nie mógł, bo coś takiego po prostu nie mieściło mu się w głowie. W pojęciu Indian bowiem ziemia, woda i powietrze należały do wszystkich i sprzedać ich (ani kupić) po prostu nie było można. Za to w Europie także i to nie stanowiło problemu: tam do dziś sprzedaje się wszystko, nawet powietrze (jeśli ktoś nie wierzy, niech najpierw zastanowi się, czym jest „opłata klimatyczna”, zwana również „opłatą miejscową” – Ustawa z 12 stycznia 1991 o podat­kach i opłatach lokalnych; Dz.U. 2017; poz. 1785 – a dopiero potem rzuci kamieniem).

Tak więc spotkanie Minuita z Sey-Seysem na pewno przebiegało w miłej i przyjaznej atmosfe­rze, przy obopólnym zadowoleniu, ale obie strony mówiły zupełnie o czym innym. O czym Sey-Seys i Delawarowie przekonali się poniewczasie.

 

4 maja 1961Freedom Riders czyli „pasażerowie wolności” rozpoczynają swą pierwszą autobusową podróż z Waszyngtonu D.C. do Nowego Orleanu. Chcą sprawdzić, jak w praktyce przestrzegany jest wyrok Sądu Najwyższego USA, który 5 grudnia 1960 orzekł, że segregacja rasowa w publicznym transporcie międzystanowym jest sprzeczna z prawem.
Dowiedzieli się o tym szybko: 14 maja w Alabamie, niedaleko miasteczka Anniston (chyba nawet dziś nie chciałbym tam mieszkać), członkowie Ku Klux Klanu autobus podpalili, a pasażerów – którym szczęśliwie udało się z niego wydostać – ciężko pobili. Klansmeni powtarzali to jeszcze kilka razy, aż wreszcie autobusy wiozące Freedom Riders dostały ochronę Gwardii Narodowej. Dla pasażerów było o tyle lepiej, że docierali bez uszczerbku do celu podróży, by tam zostać natychmiast aresztowanymi. Ruch Praw Obywatelskich w USA miał przed sobą długą drogę.

Jeśli ktoś woli to zobaczyć niż o tym czytać, niech obejrzy film Kamerdyner (Lee Daniels’ The Butler, 2013), z genialną – jak zwykle – rolą Foresta Whitakera. Ale uwaga: nie jest to film dla wszystkich, bo żeby go dobrze zrozumieć trzeba po obejrzeniu długo posiedzieć nad detalami historii USA. Ignoranci i aroganci, którzy ją lekceważą, lepiej niech włączą transmisję z jakiegoś meczu ligowego.

 

4 maja 1970 – jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w USA z okresu wojny wietnamskiej: Gwardia Narodowa stanu Ohio otwiera ogień do nieuzbrojonych demonstrujących studentów uniwersytetu stanowego w Kent. Giną 4 osoby, dziewięć zostaje rannych. Sekcja wykazała, że gwardziści strzelali do demonstrantów będących w odwrocie.

Studenci protestowali przeciwko rozszerzeniu wojny na terytorium Kambodży. Strategicznie (wystarczy spojrzeć na polityczną mapę Półwyspu Indochińskiego) – rację miała armia, moralnie – rację mieli studenci. Ideologicznie… tu zaszedłbym za daleko, a poza tym o jakich racjach tu mówić: uzbrojona falanga zastrzeliła czworo dzieciaków, mających inne zdanie niż ci, którzy kontrolowali palce na spustach!

Hołd zabitym złożył Neil Young w piosence „Ohio”, nagranej z grupą Crosby, Stills, Nash & Young 21 maja 1970. Po drugiej stronie singla znalazł się utwór „Find the Cost of Freedom” – Stephen Stills napisał go wcześniej i uzupełnia on utwór główny:

Find the cost of freedom,
buried in the ground
Mother Earth will swallow you,
lay your body down…

 

4 maja 1981 – premiera filmu Miś reżyserowanego przez Stanisława Bareję, ze scenariuszem Stanisława Tyma i Stanisława Barei.
Kiedyś była to komedia. Dziś to najlepszy podręcznik przedmiotu „Życie w realnym socjalizmie za późnego Gierka”.
Miś mógł wejść na ekrany tylko dlatego, że od września 1980 do 13 grudnia 1981 rola cenzury została zredukowana do minimum.
Rozpoczynając kręcenie filmu twórcy nie mogli tego przewidzieć. Po prostu: przechodzili przypadkiem… wiedząc o tym, że… w przyszłości…, z pewnością…

 

 

5 maja 1821 – na Wyspie Św. Heleny umiera zdetronizowany Cesarz Francuzów. Sporo się działo, zanim tam się dostał.

  • Po przegranej bitwie pod Lipskiem (16-19 października 1813) i zajęciu Paryża przez wojska rosyjskie, Napoleon abdykował (6 kwietnia 1814) i podpisał (11 kwietnia 1814) bezwarunkową kapitulację wobec państw koalicji. Zwycięzcy zsyłają go na Elbę (przybywa tam 4 maja 1814).
  • Napoleon ucieka z Elby, z portu Portoferraio, 26 lutego 1815, na pokładzie dwumasztowca Inconstant, który dociera do francuskiego portu Golfe-Juan 1 marca.
  • Od przybycia Napoleona do Paryża, 20 marca 1815, liczy się okres zwany „100 dni Napoleona” lub „Lot Orła”. Trwał on do 22 czerwca 1815, czyli do powtórnej abdykacji cesarza, tym razem po przegranej bitwie pod Waterloo, stoczonej 18 czerwca 1815 z połączonymi siłami Wielkiej Brytanii i Prus.
  • 3 lipca 1815 Napoleon przyjechał do Rochefort chcąc przedostać się do Ameryki, jednak sforsowanie blokady Royal Navy, która zamknęła port, było niewykonalne.
  • 8 lipca 1815 powrócił do Paryża Ludwik XVIII.
  • 15 lipca 1815 Napoleon poddał się kapitanowi fregaty HMS Bellerophon Frederickowi Maitlandowi i jako więzień brytyjski dowieziony został do Plymouth.
  • 31 lipca 1815 delegacja rządu angielskiego oznajmiła Napoleonowi, że będzie deportowany na Wyspę Św. Heleny.
  • 7 sierpnia 1815 więźnia przeniesiono na HMS Northumberland. Podróż do miejsca zesłania trwała do 15 października 1815.
  • 5 maja 1821 Napoleon zmarł w Longwood House na Wyspie Św. Heleny.
  • W 1840 zwłoki cesarza Francuzów ekshumowano i na pokładzie francuskiej fregaty La Belle Poule przewieziono do Francji. Tam zostały złożone w kościele Les Invalides w Paryżu.

Tak, wiem, że cały ten tekst jest podobny do hasła „Sto dni Napoleona” z Wikipedii,
bo to ja go dopisałem i tam umieściłem.

 

 

5 maja 1862 – „kot z domu – myszy harcują”. Tak najkrócej można określić przyczynę bitwy o miasto Puebla w Meksyku, w której armia meksykań­ska dowodzona przez Ignacio Zaragozę zatrzymała fran­cuski korpus ekspedycyjny.

Nieobecnym kotem były Stany Zjednoczone: 2 grudnia 1823 roku James Monroe, piąty prezydent USA, przedstawił Kongresowi tekst, który później zostanie nazwany Doktryną Monroe (chociaż napisał ją John Quincy Adams, ówczesny Sekretarz Stanu). Głosiła ona, że Stany Zjednoczone deklarują neutralność we wszelkich sporach i konfliktach europejskich, ale jednocześnie jakąkolwiek interwencję obcych mocarstw na obu kontynentach amerykańskich uważać będą za akt wrogi i postąpią odpowiednio. Doktryna była w rzeczywistości dyktatem – czy, jak kto woli, ultimatum – ale faktem jest, że nikt z USA, zwłaszcza po sojuszu amerykańsko-brytyjskim z Ghent (z 24 grudnia 1814), zaczynać się nie ośmielał.

Co nie znaczy, że nie chciał. Gdy tylko amerykański kot zajął się swoimi sprawami, a Wojna Secesyjna (1861-1865) była sprawą bardzo absorbującą, z okazji – jak widać – skorzystali Francuzi. Przegrana bit­wa pod Pueblą nie powstrzymała ich przed ustanowieniem w Meksyku swojego marionet­kowego ce­sar­stwa, które trwało, dopóki kot nie uporządkował spraw domowych. Najsmutniej skończyło się to dla biednego cesarza Maksymiliana, który był porządnym człowiekiem, ale nie pierwszy to i nie ostatni łat­wo­wierny wystawiony do wiatru w decydującym momencie przez sojusznika.

Manet, zawsze bezkompromisowy, nie bez przyczyny na ostatecznej wersji swego obrazu ubrał pluton egzekucyjny w mundury prawie francuskie (w rze­czy­wistości cesarza rozstrzelali żołnierze Juareza), sierżan­towi, który – pozornie niezaangażowany – stoi z tyłu, dał twarz Napoleona III, władcy II Cesarstwa Fran­cuskiego, a żołnierzom kazał strzelać „rury oparłszy na brzuchy”, co z aktu egzekucji czyni brutalne morderstwo.

Édouard Manet (1832-1883). Rozstrzelanie cesarza Maksymiliana.
(L’Exécution de Maximilien; 1868; olej na pł.; 252 x 305 cm; Kunsthalle Mannheim)

 

Dziś już mało kto o Maksymilianie, poza Meksykiem, pamięta, ale w Meksyku wspominany jest on – o dziwo – bardzo dobrze.

Za to rocznica bitwy, nie wiedzieć czemu, stała się narodowym świętem Meksykanów mieszkających w USA. Pije się wtedy tequilę, tańczy salsę przy muzyce mariachis, je burritos, menudo lub pozole i krzyczy Salud, dinero y amor! I wszystko jest fajnie.

 

 

6 maja 1910 – tylu królów na jednej fotografii jeszcze nie było. Zjechali się do Londynu po śmierci Edwarda VII, który zmarł właśnie 6 maja 1910. A ponieważ „Umarł król! Niech żyje król!”, tego samego dnia wstąpił na tron jego syn, jako Jerzy V.

Na fotografii, wokół Jerzego V, który siedzi pośrodku, zgromadzili się monarchowie: Norwegii, Bułgarii, Portugalii, Cesarstwa Niemieckiego, Grecji, Belgii, Hiszpanii i Danii.
Cztery lata później zacznie się I wojna światowa – gdyby Wilhelm II stojący za królem Brytanii o tym wiedział, może by skorzystał z okazji i posunął się do rękoczynów?

Skoro o I wojnie mowa…

 

 

7 maja 1915 – niemiecki okręt podwodny U-20 torpeduje i zatapia brytyjski pasażerski statek linii Cunard RMS Lusitania. Ginie 1198 osób, w tym 128 obywa­teli USA. Ocalały zaledwie 764 osoby.
Dla porównania: trzy lata wcześniej, 14 kwietnia 1912, katastrofa Titanica spowodowała śmierć 1635 osób, przeżyło ok. 730 rozbitków.

Popularna wersja historii Lusitanii dopowiada, że neutralne dotąd Stany Zjednoczone przystąpiły wtedy do wojny z Niemcami. Co oczywiście jest nieprawdą.

Niemcy zasadzali się na Lusitanię już od dawna. Ich wywiad donosił, że statek – oprócz pasażerów – przewozi również materiały wojenne: amunicję i broń, dostarczane Brytanii z Ameryki. Brytyjczycy temu zaprzeczali – bo taki proceder automatycznie zmieniał status statku pasażerskiego na okręt wojenny – ale Niemcy wiedzieli swoje. Byli tak pewni tych informacji, że w kwietniu 1915 ambasada Cesarstwa Niemiec w Waszyngtonie zamieś­ciła płatny inserat w kilku największych dziennikach amerykańskich. Ostrzegała tam obywateli USA przed podróżowaniem Lusitanią, informowała, że statek łamie konwencje genewskie i uprzedzała, że może on zostać storpedowany.

Takie to były czasy. Zamachowiec-terrorysta nie rzuca bomby, bo w powozie obok tyrana jadą Bogu ducha winne damy. Ambasada ostrzega, jaki statek marynarka wojenna jej kraju ma zamiar storpedować. 

Gdy torpedy rzeczywiście zatopiły cel, amerykańska opinia publiczna się zagotowała, a prezydent Wilson zażądał od Niemiec natychmiastowego zaprzestania ataków przez okręty podwodne. Niemcy położyli uszy po sobie, przysłali noty dyplomatyczne, przeprosili i obiecali poprawę, chyba że…

„Chyba” nastąpiło w sierpniu. Niemiecka łódź podwodna storpedowała SS Arabic z brytyjskiej White Star Line, na którego pokładzie było trzech obywateli USA. Tu nie trzeba już było żadnej amerykańskiej interwencji. Niemcy sami z siebie wyprodukowali „Przyrzeczenie Arabic” (The Arabic Pledge). Zobowiązali się w nim do ograniczenia zasięgu wojny podwodnej prowadzonej przez sforę admirała von Holtzendorffa i do powiadamiania cywilnych statków o mającym nastąpić za 30 minut torpedowaniu, by wszyscy ludzie mogli bezpiecznie opuścić jednostkę.

„Przyrzeczenie Arabic” ulotniło się 24 marca 1916, kiedy jeden z U-Bootów storpedował bez uprze­dze­nia francuski prom pasażerski Sussex na kanale La Manche. Zginęło wówczas ok. 50 osób, a choć nie było wśród nich Amerykanów, prezydent Wilson wysłał do Niemiec kolejną notę informującą,  że w razie kontynuacji takich działań Stany Zjednoczone zerwą z Cesarstwem Niemieckim stosunki dyplomatyczne.

14 maja 1916 strona niemiecka wystosowała następne pismo. Tym razem zwane jak? Oczywiście: „Przyrzeczenie Sussex” (The Sussex Pledge). Była w nim – a jakże: obietnica, że statki pasażerskie nie będą atakowane; obietnica, że statki handlowe będą zatapiane tylko wtedy, gdy zostanie im udowodnione – w razie ko­niecz­ności podczas przeszukania – przewożenie kontrabandy wojennej; obietnica, że przed zatopie­niem statku wszyscy ludzie otrzymają należną pomoc.

W międzyczasie Niemcy wcielali w życie inny plan. Winston Churchill nazwie go później „wszczepieniem Europie bakcyla komunizmu”. Polegało to na wywiezieniu ze szwajcarskiego azylu Lenina i jego wspólników, dostarczenie ich  w zaplombowanym wagonie do Hamburga a stamtąd do Helsinek, skąd Lenin na fałszywym (dostarczonym przez Niemców) paszporcie przemknął się do Piotrogrodu.
Niemcy byli pewni, że to, plus pękaty worek niemieckich marek w złocie, pozwoli terrorystycznej partii bolszewickiej rozłożyć kruchy rosyjski demokratyczny Rząd Tymczasowy i przejąć władzę. Tym samym wyłączyć Rosję z sojuszu Ententy i zawrzeć z Niemcami separatystyczny pokój, zostawiając im zdobyte tereny.

Wtedy oddziały niemieckie zostałyby z frontu wschodniego przerzucone na front zachodni i na zachodzie wreszcie zaszłyby jakieś zmiany. Z korzyś­cią dla Niemiec oczywiście.

Tak rzeczywiście się stało. Bolszewicy wygrali i 18 marca 1918 podpisali w Brześciu Litewskim traktat pokojowy z Niemcami. Żołnierze Deutsches Heer zaczęli się pakować.

I fakt: Niemcy wzmocnili swe siły na Zachodzie, ale tylko po to, by znów znaleźć się w impasie, co jest równie ciekawą, ale z innych miesięcy historią.

 

 

13 maja, 1846 – Kongres Stanów Zjednoczonych akceptuje życzenie prezydenta Jamesa K. Polka i wypowiada wojnę Meksykowi.

Sprawa ciągnęła się od dawna, bo po Zakupie Luizjany w 1803 roku ekspansja Stanów Zjednoczonych na zachód trwała nieprzerwanie.

Są w genezie tej wojny amerykańscy osadnicy, którzy w latach 20. I 30. XIX wieku, na życzenie rządu Meksyku, pojechali kolonizować meksykański Teksas. W Teksasie, 2 marca 1836, ogłosili niepodległość, za co Meksyk – natychmiast – wysłał przeciwko nim swą armię. Armia, dowodzona przez gen. Antonio Lopeza de Santa Anna dokonała dwóch rzezi: w Alamo (6 marca 1836) i w Goliad (27 marca 1836). Następnie (21 kwietnia 1836) w 18 minut armia ta została starta w proch przez rozwścieczonych osadników w bitwie po San Jacinto. Po bitwie, 14 maja 1836, Santa Ana podpisał w Puerto de Velasco (dziś Surfside Beach w Teksasie) dwa traktaty – jeden oficjalny, drugi sekretny – w których zgadzał się na kształt północnej granicy Meksyku, przy czym (o tym traktowała część sekretna) Santa Anna miał być natychmiast wypuszczony z niewoli w zamian za to, że uzna niepodległość państwa Teksas. Co Santa Anna oczywiście uznał, podpisał i zaczął przygotowania do powrotu.

I wszystko – jak zwykle – byłoby piękne, gdyby nie kilka niuansów.

Po pierwsze: armia teksańska nie zgodziła się wypuścić sprawcy masakr w Alamo i Goliad (inna rzecz, że wypuściła go nieco później).

Po drugie: rząd meksykański żadnego z tych traktatów nie uznał, uznając, że Santa Anna został do ich podpisania zmuszony jako jeniec (to, jak Santa Anna tym jeńcem został, jest opowieścią godną osobnej sagi, równie smutnej co śmiesznej). Ba – nawet przez wiele lat odmawiał dokumentom z Velazco nazwy „traktat”.

Po trzecie: rząd meksykański natychmiast ogłosił Teksas „zbuntowaną prowincją” i o żadnym uznaniu jego niepodległości nie mogło być mowy. Za tą deklaracją nie poszły czyny wojenne tylko dlatego, że Meksyku po prostu nie było na to stać: ani militarnie (klęska pod San Jacinto była miażdżąca), ani gospodarczo, ani – przede wszystkim – logistycznie.

Po czwarte: istotny szczegół różnił mapy graniczne drukowane w Meksyku od tych wydawanych w Teksasie i USA. Na mapach meksykańskich północna granica ich państwa opierała się o Rzekę Orzechową (Rio Nueces). Mapy teksańsko-unijne opierały południową granicę Teksasu o Wielką Rzekę, czyli Rio Grande, leżącą – bagatela – 200 mil na południe od Rio Nueces. 200 mil to 320 kilometrów, mniej więcej tyle, ile jest z Gdańska do Łodzi. O szczególe tym wiedziano po obu stronach obu rzek, ale Meksyk nie mógł zrobić nic, a Stany Zjednoczone mogły czekać.

 

6 grudnia 1845 roku przybył do miasta Meksyk emisariusz, którego delegował prezydent USA James Polk. Był nim John Slidell – prawnik, przedsiębiorca i polityk. Jego misją było złożenie propozycji  prezydentowi Meksyku, gen José Herrerze sprzedaży za spore pieniądze ówczesnych ziem meksykań­skich czyli Kalifornii i Nowego Meksyku. Rząd amerykański za samą Kalifornię pozwolił Slidellowi zapłacić 25 milionów dolarów, a ogółem dał mu do dyspozycji około 30 milionów (na owe czasy to była kosmiczna suma – Alaskę Stany kupiły w 1867 za jedne siedem milionów dwieście tysięcy).

Treść misji Slidella przeciekła „jakoś” do prasy i vox populi natychmiast uznał jakiekolwiek negocjacje w tej sprawie za zdradę narodową. Pod naciskiem opinii publicznej prezydent José Joaquín Antonio de Herrera – nawet jeśli był skłonny do rozważenia amerykańskiej propozycji – nie ważył się amerykań­skie­go wysłannika przyjąć. A za nim – nikt z meksykańskiego rządu, który od początku mnożył trudności uniemożliwiające podjęcie rozmów.

29 grudnia 1845, Teksańczycy z entuzjazmem przemienili Kraj Samotnej Gwiazdy w 28. stan Unii Ame­ry­kań­skiej. Jak na to zareagowała meksykańska opinia publiczna nie trzeba mówić. W dodatku dość liberalnego Herrerę szybko – 2 stycznia 1846 – zamienił na fotelu prezydenckim przedstawiciel „jastrzę­bi”, skrajny nacjonalista gen. Mariano Paredes.

W styczniu gen. Zachary Taylor, stacjonujący nad Rio Nueces w miejscu, gdzie dziś jest Corpus Christi, otrzymał od prezydenta rozkaz gotowości ochrony południowej granicy USA – oczywiście na linii Rio Grande. Spotkało się to z żywiołowym atakiem partii opozycyjnej, która – jakże by inaczej – uznawała inną rzekę graniczną niż prezydent, a więc Rio Nueces, a jego samego nazywała agresorem. Decyzja Polka była jednak wiążąca.

W marcu 1846 Slidell wrócił do Waszyngtonu, meldując o niepowodzeniu swej misji. Prezydent  Polk był zachwycony, bo właśnie o to mu chodziło: skoro nie przemówiło złoto, miały zagrać armaty. I tak się stało.

 

Nad samą wojną Meksykanie powinni spuścić kurtynę miłosierdzia.

Jednym z powodów jest to, że ich wojskami dowodził generał Santa Anna, który jako bohater byłby ozdobą każdego libretta opery buffo, gdyby nie to, że był największą tragedią swego kraju. Tego, co wyczyniał zarówno podczas wojny z Amerykanami jak i podczas swoich jedenastu rozpoczętych kadencji prezydenckich, nie spisać na wołowej skórze.

Drugim powodem była operacja wojskowa dokonana w marcu 1847 przez wojsko gen. Winfielda Scotta. Dziesięciotysięczny korpus Scotta wyokrętował pod Veracruz, by stamtąd, przez góry, doliny i wąwozy, 400-kilometrowym szlakiem przejść do miasta Meksyk i je zdobyć – co rzeczywiście zrobił, choć armia meksykańska była co najmniej 10 razy liczniejsza. Nie trzeba dodawać, że zarówno drogi z Veracruz do miasta Meksyk jak i samej stolicy broniły wojska pod dowództwem gen. Santa Anny.

Jednak i Amerykanie maja powód, by na kampanię meksykańską opuścić woal zapomnienia. Generałowi bowiem zdarzyła się po drodze rzecz, która dziś prawdopodobnie uznana by była za zbrodnię wojenną: 12-dniowe oblężenie miasta Veracruz, którego fortecę generał zaatakował – taktycznie jak najbardziej słusznie – od strony cywilnych przedmieść. Według Meyera i Shermana, autorów The Course of Mexican History (Oxford UP, 1983, str. 349), straty po stronie amerykańskiej wynosiły 67 zabitych i rannych, zaś w mieście zginęło ok. 1000-1500 Meksyka­nów – niestety wśród ofiar było niemal dwukrotnie więcej cywilów niż żołnierzy. Ponieważ więc zatargów i zadrażnień z południo­wym sąsiadem Amerykanie i tak już mają nadto, dlatego pewnie Hollywood za kampanię Scotta dotąd się nie złapał: dużo łatwiej i bezpieczniej fałszować historie wojenne z odległej Europy.

 

 

16 maja 1966 – Komunistyczna Partia Chin publikuje „Dyrektywę 16.05” wzywającą do rozgromienia burżuazji i przeciwników tow. Mao. Zaczyna się najbardziej tragiczny rozdział w historii ChRL: „rewolucja kulturalna”. Oddziały hunwejbinów – fanatycznych bojówkarzy o wypra­nych mózgach – przez 10 lat będą pustoszyć Chiny kulturalnie, ekonomicznie i emocjonalnie. Liczby sto milionów ofiar nie uważam za przesadzoną.

 

 

23 maja, 1954 – Wiosenna Wystawa Dzieł Malarzy Leningradzkich (Весенняя выставка произведений ленинградских художников 1954 года) była imprezą cykliczną, ale tego dnia i tego roku była największą wystawą po śmierci (5 marca 1953) Stalina: ponad 500 prac 196 malarzy, rzeźbiarzy i grafików z Leningradu. Wiatr odnowy powiał w sztuce radzieckiej, choć żeby wywiał socrealizm – tego się nie da powiedzieć. Pustosząca kulturę żdanowszczyzna trzymała się mocno i nieśmiałe nawiązania do impresjonizmu naruszyć jej nie mogły, a przynajmniej nie od razu (w Polsce socrealizm rozwiał się jak sen złoty dopiero w 1956). Ale w 1954., zwłaszcza w Sojuzie, nawet zadrapanie na socrealistycznym lakierze było wydarzeniem na miarę epoki.
Osiem lat później (1 grudnia 1962) Nikita Chruszczow pluł i rugał na malarskiej wystawie „Nowa rzeczywistość”, a artystów wyzywał od „przeklę­tych pederas­tów”.

Zaś gdy 20 lat później (dokładnie: 15 września 1974) malarze awangardowi wystawili swoje prace na moskiewskim skrzyżowaniu (bo gdzie indziej się nie dało), władza radziecka rozjechała obrazy spychaczami, a porucznik milicji krzyczał podobno: „Trzeba by was zastrzelić, tylko szkoda naboi!”

 

 

24 maja 1686 – w Gdańsku przychodzi na świat Daniel Gabriel Fahrenheit, przyszły niemiecki fizyk i inżynier, wynalazca skali temperatur.

Celsjusz przyjął za dwa główne punkty swojej skali dwie najbardziej znane temperatury, związane z najważniejszą dla życia substancją.
O czym myślał  Fahrenheit, kiedy koncypował swoją skalę – lepiej nie pytać, zwłaszcza jeśli chemia nie jest naszym hobby. W każdym razie temperatura zamarzania wody to 32°F.
Wzory na przeliczenie z Celsjusza na Fahrenheita i odwrotnie są takie, że można skonać od samego widoku:

°C =  (°F − 32) × 5⁄9
°F = °C × 9⁄5 + 32

Mieszkając w USA, trzeba się jakoś nauczyć przeliczania, choćby dla potrzeb medycznych: gdy mam 36,6° i według mnie dobrze się czuję, to według pani nurse z najbliższej kliniki jestem w stanie prehibernacyjnym, bo ona myśli Fahrenheitem i dla niej zaledwie 4,5 stopnia dzieli mnie od temperatury zamarzania wody. Aha: 4,5°F = 2,5°C.

Jak przeliczać z Fahrenheita na Celsjusza i odwrotnie, stosując współczynnik ciuta, przeczytacie tu.

 

 

29 maja, 1453 – pada Konstantynopol. Ostatniemu bastionowi supermocarstwa znanego jako Cesarstwo Wschodniorzymskie lub Bizancjum – poza Wenecją – nie przyszedł z pomocą żaden władca chrześci­jań­skiej Europy. W 54. dniu oblężenia miasto zajmują wojska sułtana tureckiego Mehmeda II Zdobywcy z dynastii Osmanów. Tego dnia w bitwie ginie ostatni bizantyjski cesarz Konstantyn XI Dragazes Paleolog, a Cesarstwo staje się pojęciem z przeszłości.

Mehmed II zadał Cesarstwu Wschodniorzymskiemu cios ostatecznie kończący powolny upadek. Równia pochyła zaczęła się od IV krucjaty: krzyżowcy, wmieszani w wewnętrzne rozgrywki bizantyjskie i wezwani przez jedną ze stron, zamiast stabilizacji przynieśli zgubę. Szturm za­chod­niego rycerstwa przypusz­czo­ny 12 kwietnia 1204 roku zakończył sie rzezią mieszkańców i blisko tygodniowym bezlitos­nym plądrowaniem i pusto­szeniem miasta. Po tej klęsce Bizan­cjum już nigdy nie podniosło się do daw­nej potęgi. 

Mehmed nakazał odbudowę miasta, nadał mu nazwę Istambuł i uczynił stolicą imperium osmańskiego. Ponieważ historię piszą zwycięzcy, Mehmed uznał, że naturalną koleją rzeczy przejął po Konstantynie XI godność cesarza rzymskiego. Kayser-i Rum [cezar Rzymu] nosili w oficjalnej tytulaturze wszyscy władcy Turcji do końca istnienia ich imperium (formalnie do 1 listopada 1922).

Reakcją na to było wprowadzenie tytułu car [царь, rosyjski odpowiednik tytułu caesar] na dwo­rze władcy rosyjskiego Iwana III Srogiego, Wielkie­go Księcia Wszechrusi, który panował w la­tach 1462-1505. Władca sygnalizował w ten sposób aspiracje do dziedziczenia tronu bizan­tyj­skiego. Potwierdzić też to miało jego małżeństwo (1472) z Zoe Paleolog, pochodzącą z ostatniej dynastii panującej w Bizancjum.
Oficjalnie tytuł cara po raz pierwszy przyjął w Rosji wnuk Iwana III, Iwan IV Groźny, koronując się w 1547 roku jako Car Wszechrusi [Царь Всея Руси].

Rosyjscy carowie nie byli pierwszymi w Słowiańszczyźnie; jako pierwsi tytułu tego używali: wład­ca Bułgarii (Symeon I, od 913 r.) i wład­ca Serbii (Stefan Duszan, od 1346).)

 

 

30 maja 1848 – traktat pokojowy kończący wojnę amerykańsko-meksykańską podpisany został w Guadalupe Hidalgo 2 lutego 1848. Senat USA ratyfikował go 10 marca 1848, a senat meksykański 19 maja 1848.
30 maja tegoż roku oba rządy wymieniły między sobą dokumenty ratyfikacyjne dokonując przy okazji kolejnych poprawek i uzupełnień. 

Podręczniki historii piszą na ogół, jak to Meksyk, po podpisaniu traktatu w Guadalupe Hidalgo, stracił swe północne terytoria, które dziś są Kalifor­nią, Nevadą, Arizoną i Utah, a jeszcze kawałkiem Nowego Meksyku, Kolorado i Wyoming, czyli 1,36 mln km kw. (powierzchnia Alaski to 1,7 mln km kw.).

Trudniej się dokopać informacji, że po wygranej wojnie USA za owe terytoria zapłaciły 15 milionów dolarów gotówką (dziś to jest podobno pół miliarda), anulując do tego ponad 3 miliony dolarów meksykańskiego długu.

Przy okazji ustalona została granica Teksasu z Meksykiem, tak więc co od Teksasu się zaczęło, na Teksasie się skończyło.

Gen. Santa Anna nie byłby jednak sobą, gdyby nie dopisał do tej historii dalszego ciągu. Pięć lat później (1853) zaproponował Amerykanom „wyrównanie granicy” i za kolejne 10 milionów USD sprzedał im 77 tysięcy km kw. Meksyku, w transakcji nazwanej Zakup Gadsdena (Gadsden Purchase). O tym, co się stało z tymi pieniędzmi, już nawet nie warto wspominać.

 

 

Znaki Zodiaku w maju:
Byk (♉) – do 20 maja
Bliźnięta (♊) – od 21 maja (najweselszy i najpogodniejszy znak Zodiaku).

Horoskopy Bliźnięta mają pomyślne w dowolnym układzie, nawet  w czarnym PR.

Ludzie spod znaku Bliźniąt w ogóle nie osiągają dojrzałości zarówno intelektualnej, jak i uczuciowej. Jedyne, co naprawdę potrafią, to raz w tygodniu wypełnić kupon gry liczbowej. Niezdarnie to ukrywają, ale największą przyjemność sprawia im dłubanie w nosie. Zapraszając takiego do domu należy pamiętać, że kradnie i koniecznie przed wyjściem zrewidować.

Zauważcie, że nawet zawodowi hejterzy dają Bliźniętom pozytywną recenzję (co jest złego w grach liczbowych, dłubaniu w nosie – dla zdrowia przecież, albo w zapobiegliwości?) – po prostu nie mają się do czego przyczepić!
Porównajcie z takim wczesnomajowym Bykiem, który ma:

wdzięk powiatowego Casanovy i skłonności dewiacyjne. Niczym niezmącone przekonanie, że jest pępkiem świata. Lubi mizdrzyć się zarówno przed lustrem jak i w pracy. Najbliższą rodzinę terroryzuje od urodzenia do późnej starości. Nigdy niczego nie czyta, choć o wszystkim ma z góry wyrobione zdanie. Charakteryzuje go brak umiarkowanie w jedzeniu i piciu. Oderwać od rozkoszy stołu mogą go jedynie rozkosze łoża – przy czym i tu Byk będzie dążył do wyuzdanych uciech, nazywając je dla niepoznaki „wyższą sztuką”. Lenistwo swoje i brak zainteresowania światem zewnętrznym Byki nazywają „dbaniem o domowe ognisko”, a brak wyższych uczuć „stąpaniem twardo po ziemi”. Wreszcie swą ociężałość umysłową i skrajny konserwatyzm nazywają „przywiązaniem do tradycji” i „opieraniem się na sprawdzonych wzorcach”. Jednym słowem – to leniwi hedoniści, pogrążeni w brudnej rozpuście (no dobrze: „brudnej” możemy skreślić, bo znajomy Doktor obrazi się już na amen).

Albo z późnoczerwcowym Rakiem:

Urodzeni pod znakiem Raka oszukują na każdym kroku, zdradzają, uwielbiają podłożyć świnię. Rakom nie można wierzyć nigdy i w niczym. Jeśli np. Rak mówi „Cenię sobie twoją przyjaźń”, to można być pewnym, że przed godziną napisał na ciebie donos do szefa. Raki stale komuś czegoś zazdroszczą, a po dwudziestym piątym roku życia łysieją, garbią się i tracą zęby. Słusznie zresztą.

No przecież szkoda słów, bo tu nie pomoże nawet oddział zamknięty.

A kolejne horoskopy są jeszcze gorsze (czytajcie, to się dowiecie), więc po prostu Bliźnięta – których i tak nawet czarny piar się nie ima – punktują z miesiąca na miesiąc.

 

Kwiaty maja:

Konwalia (Convallaria maialis L.) – bylina o kwiatach słodko pachnących, ale zdradziecka, bo silnie trująca; uznawana jest za kwiat szczęścia, pomyślności i młodości; ponieważ symbolizuje też czystość i skromność, więc często wplatana jest w bukiety ślubne panien młodych  (o symbolice toposu „trucizna pod słodyczą” etymologia ludowa jakoś milczy).

Niekontrolowana – konwalia staje się chwastem i to bardzo trudnym do usunięcia, ponieważ łatwo odrasta (ciekawe, czy ma to jakiś związek symboliczny z owymi bukietami ślubnymi i skromnością – może odrastają w sposób naturalny…).

Suszone, sproszkowane kwiaty konwalii dodawane są czasem do tabaki – w obliczu powszechnie znanych trujących właściwości substancji psychoaktywnych w tabace zawartych szczypta konwalii różnicy nie czyni.

Duże zastosowanie ma konwalia w medycynie i zielarstwie, ale i tu ostrzega się przed zejściem wskutek przedawkowania.

W tzw. alfabecie kwietnym konwalie oznaczają nieśmiałość, co jest zrozumiałe: któż by, niewinnym będąc, do trucia jadem zabierał się śmiało?

Duże znaczenie ma konwalia  w ikonografii maryjnej, ale to tematyka zbyt szeroka, by ją roztrząsać właśnie tu.

 

Głóg (Crataegus monogyna Jacq.), któremu botanicy dodają epitet „jednoszyjkowy” (co chyba nie jest obraźliwe); symbolizował on ostrożność i nadzieję, na szczęście bardzo dawno temu, bo w średniowieczu; dziś tylko kłuje i nadaje się na nalewkę.

 

Kamień maja:

Szmaragd – symbolizujący miłość i powodzenie.

 

W ogóle maj to miesiąc dziwny. Dokładnie taki jak konwalia: trochę aromatu, ale zaraz jakieś przedawkowania i groźba zejścia. Nic dziwnego, że mądrość ludowa odradza zawierania małżeństw w maju (znam majowe i szczęśliwe, ale być może to wyjątki potwierdzające regułę). I gdyby nie to, że jego ostatnia dekada przynosi najlepszy znak Zodiaku, czyli Bliźnięta, to ogólnie byłoby z majem kiepsko. 

Kwiecień, na przykład, zaczyna się od primaaprilisowych wygłupów – i od razu jest weselej.
A popatrzcie, od czego startuje maj: od święta pracy, do której każdy chodzi, bo musi, więc to jest tak, jakby więźniowie obchodzili dzień św. Penitencji i cieszyli się, że jeszcze trochę posiedzą. To mogły wymyślić tylko Byki!  
Na szczęście kogo jak kogo, ale ludzi pomysłowych u nas nie brakuje (a założę się, że większość z nich jest spod znaku Bliźniąt) – gdyby nie oni, to już by się w ogóle w maju nie dało wytrzymać. Bowiem ludzie pomysłowi (zwłaszcza ci spod znaku Bliźniąt) połączyli „święto pracy” z innymi okolicznymi świętami, włączając w to weekendy z przodu i z tyłu, i stworzyli jeden z najdłuższych weekendów nowoczesnego świata; weekend, który – jak go dobrze ułożyć – może potrwać  nawet 10 dni. I nawet znajomego lekarza nie trzeba!
A gdy wreszcie, w co nie wątpię, za dzień święty zostanie uznane Święto Kanonizacji, to weekend majowy, podczas którego będzie można kompletnie zapomnieć o pracy, dojść może do dni szesnastu, a kto wie, czy nie więcej.

I ponieważ prawie zaraz po tym weekendzie przychodzą Bliźnięta, to maj daje się jakoś przetrzymać – mimo konwalii, szmaragdów, głogów jednoszyjkowych i trzech ogrodników, których same imiona wywołują taki dreszcz, że nagłe chłody wcale nie są potrzebne.

Maj jednak rehabilituje się imieninami:

• Moniki;
• Stanisława – ale tylko częściowo, bo połowa Stachów uciekła od Szczepanowskiego do Kostki, tak że nigdy nie wiadomo, który kiedy obchodzi;
• Zofii 
• i Joanny – której już piękniejszego dnia na imieniny wybrać nie mógł!

 

Śluby i wesela w maju: w żadnym wypadku! Ale zastrzegam jeszcze raz: tylko według mądrości ludu.

 

W językach słowiańskich i bałtosłowiańskich
piąty miesiąc roku to:

białoruskiмай [maj], травень [trawień]
bośniackimaj
bułgarskiмай [maj]
chorwackimaj
czeskikvěten
kaszubskimôj (też: gòran, maj)
litewskigegužė
łatgalskiLopu (też: maja)
łużycki (dolny)rozhelony (też: rožownik, maj)
łużycki (górny)meja (też: róžownik)
łotewskimaijs
rosyjskiмай [maj]
macedońskiмај albo косар [kosar]
serbskimaj
słowackimáj
słoweńskimaj
ukraińskiтравень [trawień]
żmudzkigegožė

 

Przysłowia…

…związane z majem:

Chłodny maj,
dobry urodzaj.

Ciepły kwiecień, mokry maj
– będzie zboże jako gaj.

Częste w maju grzmoty
rozpraszają chłopom zgryzoty.

Deszcz majowy,
chleb gotowy.

Deszcz na pierwszym maju,
chyba w urodzaju.

Dużo chrabąszczów w maju,
proso będzie gdyby w gaju.

Gdy kukułka w maju,
spodziewaj się urodzaju

Gdy maj jest przy pogodzie,
nie bywają siana w szkodzie.

Gdy się maj z grzmotem odezwie na wschodzie,
rok sprzyja sianu i zbożu w urodzie.

Gdy się w maju pszczoły roją,
takie roje w wielkiej cenie stoją.

Grzmot w maju
sprzyja urodzaju.

Jak pszczółki na wiosnę z ula wcześnie wylatują,
to pewnie mróz na drzewa w maju nam zwiastują.

Jak w maju zimno,
to w stodole ciémno.

Jeśli w maju grzmot,
rośnie wszystko w lot.

Kiedy lipa w maju kwitnie,
to w ulach miód zawiśnie.

Kiedy mokry maj,
będzie żyto jako gaj.

Kiedy pierwszy maj płacze,
będą chude klacze.

Kto się w maju urodzi,
dobrze mu się powodzi.

Maj – wołom daj
i sam na piec uciekaj.

Na pierwszego maja szron
obiecuje dobry plon.

Na pierwszy maj
ostatek bydłu daj,
a jeszcze się oglądaj:
w piecu sobie napal,
za niego się wal.

Nastał miesiąc maj,
kożdy o się dbaj.

Niedalekoć już do maja,
więc nie uchodź za mazgaja.

Nie zawsze na ziemi maj,
nie zawsze ludzkiemu szczęściu raj.

Pierwszego maja deszcz,
nieurodzaju wieszcz.

Pierwszy maja poranek
jest tęskliwym dla kochanek.

Przyjdzie maj,
przedsię bydłu daj,
a jeszcze się oglądaj.

Tyle przymrozków w maju,
ile ich było przed św. Michałem.

W maju…
Np. Zobaczymy się w maju…
[tj. nie teraz, kiedyś może, nigdy]

W maju jak w gaju.

W maju szumne sosieneczki,
wonne puszczą ci chojneczki.

W maju wieje, trochę pada,
coraz bliżej listopada

Witaj nam maiczku
ze słowikiem w gaiczku.

Wody w maju stojące
szkodę przynoszą łące.

 

… na św. Stanisława (8 V):

Do św. Stanisława
z pastuchami sprawa.

Jak się len zasieje
w św. Stanisława
to tak urośnie, jako ława.

Na św. Stanisława
rośnie koniom trawa.

Na św. Stanisława
żytko kieby ława.

Św. Stanisław len sieje, Zofija konopie,
A Urban jęczmień i owies każe kończyć, chłopie.

Św. Stanisław –
pierwszy siew prosa,
a ostatni owsa.

 

… na św. Pankracego, Serwacego
i Bonifacego (12, 13 i 14 V):

Jak się rozsierdzi Serwacy,
to wszystko zmrozi i przeinaczy.

Jasny dzień Pankracego
przyczynia wina dobrego.

Pankracy, Serwacy, Bonifacy
– źli na ogrody chłopacy.

Przed Serwacjuszem nie trzeba
pewnego się lata spodziewać.

 

… na św. Zofię (15 V):

Dla świętej Zosi
kłos się podnosi

Na św. Zofiją
pola w kłos wybiją.

Niechaj mnie Zośka
o wiersze nie prosi

[oczywiście to nie przysłowie, tylko cytat ze Słowackiego]

Św. Zofija ciepło rozwija.

Św. Zofija kłosy wywija.

 

Większość przysłów za:
Adalberg, Samuel. Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich.
Warszawa : Druk Emila Skiwskiego, 1889-1894.

 


► Periplus – powrót na Stronę Główną