Kazimierz Babiński: Czekając na Marsjan. 6. Bojkotowanie filmów zza wschodniej granicy

Bojkotowanie filmów zza wschodniej granicy należało wówczas do dobrego tonu, ale część z nich, co paradoksalne, okazała się najwyższej światowej próby, o wysokich walorach artystycznymi, głębokim humanistycznym przesłaniu i znakomitym warsztacie. Trudno inaczej mówić, niż w samych superlatywach o takich filmach jak Iwan Groźny (1944) Sergiusza Eisensteina, Cichy Don (1957, reż. Siergiej Gierasimow), Lecą żurawie (1957, reż. Michaił Kałatozow), Los człowieka (1959, reż. Siergiej Bondarczuk), Syberiada (1979, reż. Andriej Konczałowski) i wielu innych stworzonych przez m.in. Gleba Panfiłowa, Andrieja Tarkowskiego, Iljię Awerbacha, Nikitę Michałkowa, które pojawiały się na ekranach kin i telewizorów, i które docenił Zachód nagradzając je na prestiżowych festiwalach „palmami”, „lwami”, „niedźwiedziami” i FIPRESCI.

Autor plakatu: Franciszek Starowieyski (1930-2009)

Nawet Lenin w październiku (1937, reż. Michaił Romm), uznany wówczas za ekstremum propagandy i zestawiany w negatywnym kontekście z podręcznikowym klasykiem dokumentu Triumf woli (1936, reż. Leni Riefenstahl), okazał się po zweryfikowaniu przez czas klasycznym inteligentnym studium manipulacji historią, polityką i – by posłużyć się określeniem wymyślonym przez Émile’a Durkheima – świadomością zbiorową.

Odwrócenie się od nich, lekceważenie, ignorowanie i pogarda okazywana w imię manifestowania przekonań były błędami porównywalnymi tylko z wyrzuceniem z obiegu społecznego dzieł Tołstoja, Szołochowa, Dostojewskiego, Puszkina i innych tytanów literatury rosyjskojęzycznej, które jako adaptacje trafiały na rodzime ekrany. Znalazło to bolesne odzwierciedlenie w statystykach frekwencji.

Kazimierz Babiński
listopad 2019

Opublikowane za uprzejmą zgodą P.T. Autora.

Pierwodruk: Autograf, 4 (152)/2019
(wydawca: Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki)